Emily Dickinson (1830-1886): "The Belle of Amherst became one of America's greatest poets.

Emily Dickinson, 1830-1886: The “Belle of Amherst” became one of America’s Greatest Poets.

Emily Dickinson (1830-1886): Hoa khôi của vùng Amherst trở thành một trong những Thi sĩ vĩ đại nhất nước Mỹ.

“Because I could not stop for Death

He kindly stopped for me

The carriage held but just ourselves

And immortality”.

“Bởi vì em không ngừng nghĩ đến cái chết

Nên anh đã ân cần níu giữ em ở lại

Những gì mang theo chỉ là của chúng ta

Và đó là sự bất tử”

Những ngôn từ này do thi sĩ người Mỹ, Emily Dickinson, sáng tác, bà đã mất vào năm 1886. Suốt cuộc đời mình, bà chỉ xuất bản được khoảng 10 bài thơ. Bốn năm sau khi bà mất, thêm một số bài thơ của bà đã được xuất bản. Đến năm 1945 người ta mới hoàn tất việc xuất bản các sáng tác của bà ấy.

“I’m Nobody! Who are you?

Are you Nobody – Too?”

“Tôi không là ai cả! Anh là ai?

Có phải anh cũng không là ai cả không?”

Một số chuyên gia đã xem Emily Dickinson như là nhà thơ cuối cùng đại diện cho truyền thống của nước Mỹ. Một số khác lại xem bà là nhà thơ hiện đại đầu tiên của nước Mỹ. Mỗi độc giả dường như tìm được một nét khác nhau về Emily Dickinson. Bà đã lưu giữ được nét huyền bí của riêng bà khi bà còn sống.

“Tell all the Truth but tell it slant”

“Hãy nói tất cả sự thật nhưng hãy nói nghiêng nghiêng”

Sự thật về Emily Dickinson rất khó khám phá. Chỉ có vài người sống cùng thời với bà mới biết bà là ai hoặc bà ấy đang làm gì. Những yếu tố chính về cuộc đời của bà như sau:

Bà sinh ngày 10/12/1830, tại Thị trấn Massachusetts của vùng Amherst. Bà đã sống từ lúc sinh ra cho đến lúc mất trong ngôi nhà mà bà đã được sinh ra. Emily có được học vấn tốt. Bà học về triết học, tiếng Latin và các môn khoa học về trồng cây và đá. Cha mẹ của Emily là những người rất quan trọng ở Amherst. Nhiều vị khách nổi tiếng đã đến ngôi nhà của họ, và Emily đã gặp họ. Cha của bà là một luật sư nổi tiếng được bầu vào Quốc hội trong một nhiệm kỳ. Ông Dickinson cho rằng phụ nữ nên được đi học. Nhưng ông cũng cho rằng phụ nữ không nên sử dụng học vấn của họ để làm việc ngoài xã hội. Ông cảm thấy rằng họ chỉ nên làm một công việc duy nhất là chăm sóc chồng con mà thôi. Một lần Emily đã nói rằng: “Ông ấy mua cho tôi rất nhiều sách nhưng lại năn nỉ tôi đừng đọc chúng, bởi vì ông sợ chúng sẽ làm thay đổi nhận thức của tôi”. Emily Dickinson đã sáng tác hơn 1.700 bài thơ. Có ba cuốn sách về những lá thư của bà và có nhiều sách về cuộc đời bà. Nhiều bài thơ của bà đã được sáng tác trong bốn năm từ 1858 đến 1862. Vào những năm này, Dickinson dường như đã tìm thấy “giọng nói” của bà như là một thi sĩ. Bà đã xác định một cách thức cho cuộc đời mình. Cách thức này tương tự như âm nhạc tôn giáo. Nhưng ngôn từ mà bà chọn sử dụng lại rất khác biệt. Bà đã viết rằng cuốn tự điển của bà là người bạn thân của bà. Ngoài ra còn nhiều người và nhiều thứ ảnh hưởng đến bà như thi sĩ người Anh, William Shakespeare; sách Kinh Thánh của Thiên chúa giáo; và quyền lực của thiên nhiên.

Suốt cuộc đời bà, Emily đã xin lời khuyên của nhiều người. Để rồi sau đó bà lại không nghe lời khuyên của bất cứ ai. Khi còn nhỏ, có cha của bà. Sau đó là có những đồng nghiệp của cha bà, và một giáo sĩ mà bà đã gặp ở Thành phố Philadelphia. Một người khác cũng giúp bà là nhà văn Thomas Wentworth Higginson. Higginson đã viết một câu chuyện trên tạp chí để đưa ra những lời khuyên nhủ những nhà văn trẻ và không có tác phẩm xuất bản. Emily Dickinson đã viết thư gởi cho ông khi bà đã gần 30 tuổi, trong đó có vài bài thơ của bà. Higginson đã viết thư trả lời lại và sau đó có đến thăm bà ở Amherst. Trong nhiều năm sau đó, bà đã gởi cho ông thêm nhiều bài thơ nữa. Nhưng ông đã không xuất bản những bài thơ này và đã thừa nhận rằng ông không hiểu biết gì về những vần thơ của bà.

Nhiều sử gia ao ước rằng những bài thơ của Emily Dickinson đã có thể đạt đến được trình độ của những nhà văn người Mỹ hay nhất sống trong thời đại của bà như Ralph Waldo Emerson, Henry David Thoreau hoặc Walt Whitman. Những người này có thể đã bỏ qua cách sống lạ lùng của bà để chỉ nhìn thấy khả năng của bà. Các sử gia cũng cho rằng có thể bà đã chọn viết thư cho ai đó giống như là đã viết cho Higginson vì thế bà đã không được tìm hiểu nhiều.

Có rất ít người biết về cuộc đời của bà Emily Dickinson rằng nhiều nhà văn đã tạo nên cuộc đời bà. Một nhà văn nói rằng một phần niềm vui trong việc nghiên cứu về bà ấy là những gì mà chúng ta không thể biết được. Chính bà đã nói rằng: “Tôi không bao giờ cố ăn cắp những từ mà tôi không thể hiểu được”.

Năm 2010, một cuốn sách mới về bà đã được xuất bản. Nó có tên là “Người hầu gái giống như nàng thơ: Làm thế nào mà các nô lệ đã thay đổi được ngôn ngữ và cuộc đời của Emily Dickinson”. Tác giả, Aife Murray, đã viết rằng trong nhiều năm, Dickinson đã thuê một nhóm những nô lệ đa sắc tộc. Nhóm này bao gồm những người làm vườn người Mỹ gốc Phi, những người lao động Thổ dân Mỹ, những người hầu gái từ Ireland và những người chăn ngựa người Anh. Murray viết về mối quan hệ giữa Dickinson và những người hầu của bà. Bà nói rằng ngôn ngữ và văn hóa của họ đã ảnh hưởng đến cuộc đời và cách viết của bà Dickinson. Trước khi mất, thi sĩ đã viết về những ước nguyện của bà về lễ tang của mình. Bà chọn sáu người lao động, những người làm vườn khỏe mạnh trong gia đình để khiêng quan tài của bà. Chuyện này đã gây sốc cho gia đình và láng giềng của bà.

Emily Dickinson đã khâu những trang thơ của bà với những sợi chỉ và bà đã dành dụm từng ít một. Bà cũng dường như đã khâu cuộc đời bà lại và cũng dành dụm từng ít một. Từng bước từng bước, bà đã thu về được từ thế giới. Khi bà ngày càng già, bà ít tiếp khách hơn, và cũng ít khi rời khỏi nhà hơn. Đây là thời điểm xảy ra cuộc Nội chiến của nước Mỹ vào 1860. Tuy các sự kiện này đã làm thay đổi lịch sử của nước Mỹ, nhưng tuyệt nhiên lại không ảnh hưởng đến bà. Bà mất vào 1886, lúc 55 tuổi, hoàn toàn không biết gì đến thế giới bên ngoài.

Không ai viết về những bài thơ của Emily Dickinson khi bà còn sống. Tuy nhiên, nhiều năm sau khi bà mất, bà trở thành một trong những thi sĩ vĩ đại nhất nước Mỹ.

Sau khi Emily Dickinson mất, người em gái của bà Lavinia đã tìm thấy những bài thơ đã được khóa kỹ trong bàn làm việc. Lavinia đã viết thư cho Thomas Wentworth Higginson và yêu cầu ông cho xuất bản những bài thơ này. Higginson đồng ý. Và một vài bài thơ miêu tả về thiên nhiên của bà đã được xuất bản. Từ từ, những bài thơ của Emily Dickinson được xuất bản ngày càng nhiều. Độc giả sớm nhận ra rằng bà còn hơn cả một nhà thơ tả về thiên nhiên.

Trong cuộc đời mình, bà là đối thủ của tôn giáo có tổ chức. Tuy vậy, bà vẫn thường viết về tôn giáo. Bà ít khi rời khỏi nhà. Vậy mà bà lại hay viết về những vùng đất xa xôi. Bà sống một cách lặng lẽ âm thầm. Vậy nhưng bà lại viết rằng cuộc sống trôi qua rất nhanh và nên sống một cách đầy đủ nhất.

Liệu chúng ta sẽ biết nhiều hơn về cuộc đời của Emily Dickinson không? Như một lần bà đã nói với một người bạn rằng: “Sống trong cuộc đời mà chúng ta ngừng suy đoán thì bạn và tôi không nên cảm nhận mọi thứ tại nhà”.

Chúng ta có những bài thơ của bà. Và đối với hầu hết độc giả, như vậy là đã đủ.

Lee (sưu tầm và dịch).